Spotkanie weekendowe z NCBJ – XX Festiwal Nauki
2016.09.30 14:57 - adminNarodowe Centrum Badań Jądrowych zaprasza w sobotę 1.10.2016 na spotkania weekendowe odbywające się w ramach XX Festiwalu Nauki w Warszawie. Pracownicy instytutu, pasjonaci popularyzacji nauki od godziny 10.00 będą oczekiwać na zainteresowanych nie tylko fizyką jądrową i jej zastosowaniami na ul. Pasteura 5 w budynku Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego w sali 0.03 i w Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów.
Proponujemy październik rozpocząć od spotkania z promieniowaniem, które pozwala zaopatrzyć sią w całkiem sporą dawkę wiedzy. Na miejscu będzie można dowiedzieć się czym jest medycyna nuklearna i jak naukowcy z Świerka pomagają lekarzom walczyć o zdrowie pacjentów. Gwarantujemy, że na naszych stanowiskach oprócz wielu fascynujących tematów, osób i eksperymentów czeka wiele humoru i zabawy.
W tym roku prezentujemy:
1. Jak osłonić się przed promieniowaniem?
Z pomocą radiometrów pokażemy zjawisko pochłaniania promieniowania alfa, beta i gamma przez różne przesłony. Zwiedzający dowiedzą się także, jak i kiedy chronić się przed promieniowaniem jonizującym
2. Szafa mionowa i komora mgłowa
Zaprezentowane zostaną dwa urządzenia. Pierwsze z nich to detektor promieniowania kosmicznego wykrywający i sygnalizujący przelot cząstek wspomnianego promieniowania, głównie mionów. Wyświetlacz detektora będzie wyświetlał trajektorie lotu rejestrowanych cząstek. Drugie z prezentowanych urządzeń to komora mgłowa. Pozwala ona na obserwację śladów, jakie w sztucznie wytworzonej mgle pozostawiają cząstki emitowane przez materiał promieniotwórczy.
3. Generator radionuklidowy
Z pomocą makiety omówiona zostanie budowa i zastosowanie wytwarzanego w Ośrodku Radioizotopów POLATOM generatora radionuklidowego oraz zademonstrowana zasada jego działania. Zdefiniowane zostaną takie pojęcia jak izotop promieniotwórczy, znakowanie izotopowe i radiofarmaceutyki. Zobrazowane i omówione zostaną zagadnienia diagnostyki i terapii izotopowych w medycynie.
4. Czy promieniowanie jonizujące może być nam potrzebne do życia?
Promieniowanie jonizujące jest dziś powszechnie wykorzystywane. Okazuje się jednak, że może ono być wręcz niezbędne do życia! A może jesteśmy zbyt słabo napromieniani przez Matkę Naturę?
5. Kapsułki jodowe do diagnostyki i terapii chorób tarczycy
Zaprezentowane zostaną atrapy kapsułek jodowych wytwarzanych w Ośrodku Radioizotopów POLATOM, aplikatory umożliwiające bezpieczne podanie kapsułki pacjentowi oraz pojemniki osłonne stosowane do transportu i przechowywania kapsułek. Omówione zostaną zasady diagnostyki i leczenia chorób tarczycy jodem promieniotwórczym.
6. Symulator reaktora jądrowego
Na udostępnionym stanowisku komputerowym zwiedzający będą mogli skorzystać z aplikacji symulującej sterownię reaktora jądrowego. Zobaczą też makiety elementów paliwowych reaktora i innych jego części.
7. Zdrowa dawka zabawy
Zwiedzający zobaczą kilkanaście zabawek, które zachowują się w zadziwiający sposób, a jednocześnie prezentują ważne zjawiska fizyczne. Prezentowane zabawki to:
- dwustożek na szynach (pozornie samodzielnie wjeżdżający pod górę),
- gumowa półkula wyrzucająca piłeczki,
- bączki, tippe top”,
- miedziana rura spowalniająca przelatującą przez nią magnetyczną kulkę,
- klepsydra z magnesem i opiłkami żelaza,
- kula plazmowa,
- żyroskop,
- dysk Eulera,
- wiatrak solarny,
- świeczka zaświecana pilotem,
- wahadło Newtona,
- mydlane figury,
- wahadło chaotyczne,
- radiometr Crookesa.
Prezentacje zabawek opatrzone zostaną naukowymi komentarzami pracownika NCBJ.
8. Promieniowanie z natury nieszkodliwe
Doświadczony pracownik NCBJ w fascynujący sposób opowie o promieniotwórczości obecnej w naszym codziennym życiu. Wykorzystując licznik Geigera-Müllera dokona pomiarów promieniowania różnych przedmiotów znanych z codziennego otoczenia, np. soli kuchennej, płyty granitowej, kafelka, elektrody spawalniczej, zegarka. Pokaże również mapę naturalnego promieniowania tła w Polsce i w woj. mazowieckim, a także zmierzy skażenie piasku na butach zwiedzających.
9. Izotop promieniotwórczy jako broń w walce o zdrowie
W prezentacji przedstawione zostaną zagadnienia związane z wykorzystaniem promieniowania jonizującego w medycynie. Zdefiniowane zostanie pojęcie radiofarmaceutyka jako skutecznej broni w terapii i diagnostyce wielu schorzeń. W prosty i przystępny sposób zobrazowany zostanie mechanizm działania tych związków. Podczas wykładu słuchacz dowie się również jak działa gamma kamera, na czym polegają techniki obrazowania izotopowego oraz czym jest PET.
10. Zdrowa dawka promieniowania
- Zwiedzający będą mogli wziąć udział w konkurencji polegającej na celowaniu w obszary o podwyższonym promieniowaniu tła (znajdujące się na makiecie z mapą świata) rzutkami na rzepy. Za konkurencję przewidziano nagrody rzeczowe.
- Przy pomocy ogniwa Peltiera wykonywany będzie eksperyment z udziałem zwiedzających, polegający na zmianie percepcji odczuwanej temperatury pod wpływem czynnika powodującego adaptację.
- Na uczestników Pikniku Naukowego będzie czekał zestaw fascynujących ciekawostek naukowych w postaci zagadek, prawda czy fałsz”. Tutaj również przewidziane są nagrody rzeczowe.
- Całość aktywności stanowić ma podłoże rozmowy na temat wpływu niskich dawek promieniowania jonizującego na nasz organizm.
11. Najnowsze metody radioterapii nowotworów
Podczas wykładu zostaną zaprezentowane najnowsze techniki i urządzenia, które pozwalają skutecznie napromienić guz nowotworowy, a jednocześnie oszczędzić zdrowe tkanki. Zostaną przedstawione podstawy fizyczne radioterapii hadronowej oraz akceleratory używane do przyśpieszania protonów i jonów węgla stosowanych w tym rodzaju radioterapii. Zostaną podane przykłady działających ośrodków oraz planowane centra radioterapii hadronowej. Zostaną omówione wskazania medyczne do stosowania radioterapii hadronowej oraz wyniki kliniczne. Pokazane będą również inne, wybrane techniki napromieniania oszczędzające tkanki zdrowe: radioterapia stereotaktyczna, radioterapia śródoperacyjna oraz selektywna radioterapia wewnętrzna. Ideą radioterapii stereotaktycznej jest podawanie relatywnie wysokich dawek napromieniania na bardzo ograniczony i dokładnie wyznaczony obszar chorobowy. Chodzi o to, by skoncentrować napromienianie tylko tam, gdzie jest to niezbędne, oszczędzając otaczające guz zdrowe tkanki. Radioterapia śródoperacyjna to jedna z najnowocześniejszych metod napromieniania miejsca po wyciętym całkowicie lub częściowo guzie nowotworowym. W trakcie zabiegu operacyjnego pacjent otrzymuje jednorazową wysoką dawkę promieniowania, która eliminuje komórki rakowe w przestrzeni przylegającej do guza. Selektywna radioterapia wewnętrzna jest loko-regionalną techniką stosowaną w radiologii interwencyjnej w przypadku nieresekcyjnych nowotworów wątroby. Zabieg polega na podaniu bezpośrednio do tętnicy wątrobowej mikrosfer zawierających radioizotop itru (90Y). Mikrosfery te selektywnie zatrzymują się w obrębie naczyń patologicznych guzów wątroby powodując napromieniowanie komórek guza wysokoenergetycznymi elektronami.